Η Χρυσοβίτσα στην Επανάσταση του 1821
Από το Ιστορικό Αρχείο του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου σταχυολογούμε δυο κείμενα που αναφέρονται στη Χρυσοβίτσα.
Τόμος Ε' Τεύχος I σ. 164-165.
1. Σημείωσις της από συνελεύσεως αποφασισθείσης χρηματικής συνεισφοράς δια το τμήμα Ξηρομέρου.
Ονόματα χωρίων Ποσότης
……………………… ……………
Χρυσοβίτζα γρόσια 320
Στο αχρονολόγητο έγγραφο του αρχείου υπάρχει κατάλογος των χωριών του Ξηρομέρου, στα οποία επιβλήθηκε έκτακτη συνεισφορά από την συνέλευση. Ο εκδώσας το αρχείο Εμ. Πρωτοψάλτης τοποθετεί το έγγραφο μεταξύ εκείνων της άνοιξης του 1822, οπότε εξυπακούεται ότι θεωρεί ότι αυτό εκδόθηκε από τη Γερουσία του 1822.
Τόμος Ε' Τεύχος I σ. 164-165.
1. Σημείωσις της από συνελεύσεως αποφασισθείσης χρηματικής συνεισφοράς δια το τμήμα Ξηρομέρου.
Ονόματα χωρίων Ποσότης
……………………… ……………
Χρυσοβίτζα γρόσια 320
Στο αχρονολόγητο έγγραφο του αρχείου υπάρχει κατάλογος των χωριών του Ξηρομέρου, στα οποία επιβλήθηκε έκτακτη συνεισφορά από την συνέλευση. Ο εκδώσας το αρχείο Εμ. Πρωτοψάλτης τοποθετεί το έγγραφο μεταξύ εκείνων της άνοιξης του 1822, οπότε εξυπακούεται ότι θεωρεί ότι αυτό εκδόθηκε από τη Γερουσία του 1822.
2. Τόμος Ε' Τεύχος ΙΙ,
20 Αυγούστου 1822
953 (982). Προς τους Προεστώτας του χωρίου Χρυσοβίτσας. Ίνα ξεκινήσωσι με όσους βαστούν άρματα από 18 χρονών και επέκεινα δια Ξηρόμερον.
Ο Δημήτριος Παπαντωνόπουλος ο Ακαρνάν στο αφιέρωμά του για τον Ξηρομερίτη ήρωα Κων/νο Γεροθανάση αναφέρει για την συμμετοχή των Χρυσοβιτσάνων στην πολιορκία του Βραχωριού στις 26-27 Μαΐου 1821 και στην πολιορκία του Μεσολογγίου. Γράφει:
«Μνημονεύσωμεν και τιμήσωμεν σήμερον και έτερον ήρωα άταφον, άκλαυστον, ατύμβευτον πεσόντα υπέρ πίστεως και πατρίδος εν τη ελληνική επαναστάσει του 1821, τον αείμνηστον Κωνσταντίνον Γεροθανάσην, όστις μόλις εξερράγη η εν Βραχωρίω εκείνη επανάστασις υπό του ενδόξου Γεωργίου Βαρνακιώτου και στρατάρχου Θ. Γρίβα και λοιπών μεγάλων επισήμων αρχόντων Μεγαπάνου εκ Βραχωρίου, Φωτίου Καραπάνου εκ Ζαβίτζας, Φωτεινού Καρούσου εκ του χωρίου Βασιλοπούλου και καθεξής έδραμε θαρραλέω φρονήματι εκείσε εις το πεδίον του Άρεως μετά δέκα εννέα συστρατιωτών του και επολέμησεν ανδρείως μετά των συστρατιωτών αυτού ανδρείων Ακαρνάνων, οίτινες ήσαν εκ του χωρίου Προδρόμου και Χρυσοβίτζας. Μετά δε τον πόλεμον τούτον αιμοδιψών και ως πεινασμένος λέων ζητών την λείαν του μολών ήλθε εις το Μεσολόγγιον και εκλείσθη με τους συντρόφους του μέσα, και απ’ αρχής μέχρι τέλους της πολιορκίας επολέμησε λίαν καρτερικώς και ανδρείως, υπέστη δε άπαντα τα εκ της πολιορκίας πολυώδυνα βάσανα μαρτυρικά ανεκδιήγητα! Εις δε την φρικτήν εκείνην έξοδον του Μεσολογγίου ο ήρως μας εξήλθεν ατρόμητος και διέσχισε συν τοις άλλοις εταίροις τα βάρβαρα στίφη των Τούρκων και ασινής και άτρωτος έφθασεν έως εις τους πρόποδας των αθανάτων βουνών της Αιτωλίας. Αλλ’ εκεί στρατοπεδεύων ο Μουστάμπεης, το σκυλί, επέπεσεν εναντίον του απηυδημένου και αποσταμένου εκ του ανταγωνισμού ήρωός μας, όστις αφ’ ου επολέμησε με πολύν ηρωισμόν προγονικόν και εκένωσε την πολεμικήν φαρέτραν του απήλθε των τήδε φέρων εις τον άδην τρεις. Οι δε βάρβαροι σωρηδόν και στιφηδόν ωρυόμενοι επέπεσον κατ’ αυτού και των λοιπών, και τον μεν ήρωα τον φερενίκην του Χριστού και της ελευθερίας Κωνσταντίνον Γεροθανάσην κατεκερμάτισαν και διεμέλησαν μεληδόν, τους δ’ άλλους κατεκρεούργησαν δίκην σφακτών και σφαγέων».
Τον Αύγουστο του 1825 ο Καραϊσκάκης που ήταν στρατοπεδευμένος στο Δραγαμέστο μετά από ενέδρα συλλαμβάνει στη Μάνινα Τούρκικες εφοδιομπομπές του Κιουταχή που πήγαιναν στο Μεσολόγγι.
Τις περισσότερες φορές ακολουθούσαν το δρόμο μέσα από τη Χρυσοβίτσα και το δάσος της Μάνινας. Οι παλιότεροι διηγούνται ότι μικρότερη εφοδιοπομπή είχαν σταματήσει στη τοποθεσία «Ροδενά» της Χρυσοβίτσας. Για τα γεγονότα αυτά αναγγέλλουν τα «Ελληνικά Χρονικά» «...τόσον τα κατά την Κανδήλαν στρατιωτικά σώματά μας, όσον και τα περί Δραγαμέστην και αλλαχόσε δεν λείπουν του να συλλαμβάνουν καθημερινώς διάφορα ………………… μετά από ενέδρα συλλαμβάνει στη Μάνινα Τούρκικες εφοδιοπομπές του πολιορκητού μας...».
Οι Χρυσοβιτσάνοι αγωνιστές, όπως θα δούμε και πιο κάτω, πολέμησαν κατά καιρούς κάτω απ’ τις διαταγές του Κων. Γεροθανάση ή Γεροπάνου, του Γαρδικιώτη Γρίβα, του Δήμου – Τσέλιου, του Θεοδ. Μαγγίνα κ.ά. Ακόμα η Χρυσοβίτσα συνδέθηκε με τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς και πολιτικούς της περιοχής όπως τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον Γεώργιο Βαρνακιώτη και τον Γιάννη Ράγκο.
20 Αυγούστου 1822
953 (982). Προς τους Προεστώτας του χωρίου Χρυσοβίτσας. Ίνα ξεκινήσωσι με όσους βαστούν άρματα από 18 χρονών και επέκεινα δια Ξηρόμερον.
Ο Δημήτριος Παπαντωνόπουλος ο Ακαρνάν στο αφιέρωμά του για τον Ξηρομερίτη ήρωα Κων/νο Γεροθανάση αναφέρει για την συμμετοχή των Χρυσοβιτσάνων στην πολιορκία του Βραχωριού στις 26-27 Μαΐου 1821 και στην πολιορκία του Μεσολογγίου. Γράφει:
«Μνημονεύσωμεν και τιμήσωμεν σήμερον και έτερον ήρωα άταφον, άκλαυστον, ατύμβευτον πεσόντα υπέρ πίστεως και πατρίδος εν τη ελληνική επαναστάσει του 1821, τον αείμνηστον Κωνσταντίνον Γεροθανάσην, όστις μόλις εξερράγη η εν Βραχωρίω εκείνη επανάστασις υπό του ενδόξου Γεωργίου Βαρνακιώτου και στρατάρχου Θ. Γρίβα και λοιπών μεγάλων επισήμων αρχόντων Μεγαπάνου εκ Βραχωρίου, Φωτίου Καραπάνου εκ Ζαβίτζας, Φωτεινού Καρούσου εκ του χωρίου Βασιλοπούλου και καθεξής έδραμε θαρραλέω φρονήματι εκείσε εις το πεδίον του Άρεως μετά δέκα εννέα συστρατιωτών του και επολέμησεν ανδρείως μετά των συστρατιωτών αυτού ανδρείων Ακαρνάνων, οίτινες ήσαν εκ του χωρίου Προδρόμου και Χρυσοβίτζας. Μετά δε τον πόλεμον τούτον αιμοδιψών και ως πεινασμένος λέων ζητών την λείαν του μολών ήλθε εις το Μεσολόγγιον και εκλείσθη με τους συντρόφους του μέσα, και απ’ αρχής μέχρι τέλους της πολιορκίας επολέμησε λίαν καρτερικώς και ανδρείως, υπέστη δε άπαντα τα εκ της πολιορκίας πολυώδυνα βάσανα μαρτυρικά ανεκδιήγητα! Εις δε την φρικτήν εκείνην έξοδον του Μεσολογγίου ο ήρως μας εξήλθεν ατρόμητος και διέσχισε συν τοις άλλοις εταίροις τα βάρβαρα στίφη των Τούρκων και ασινής και άτρωτος έφθασεν έως εις τους πρόποδας των αθανάτων βουνών της Αιτωλίας. Αλλ’ εκεί στρατοπεδεύων ο Μουστάμπεης, το σκυλί, επέπεσεν εναντίον του απηυδημένου και αποσταμένου εκ του ανταγωνισμού ήρωός μας, όστις αφ’ ου επολέμησε με πολύν ηρωισμόν προγονικόν και εκένωσε την πολεμικήν φαρέτραν του απήλθε των τήδε φέρων εις τον άδην τρεις. Οι δε βάρβαροι σωρηδόν και στιφηδόν ωρυόμενοι επέπεσον κατ’ αυτού και των λοιπών, και τον μεν ήρωα τον φερενίκην του Χριστού και της ελευθερίας Κωνσταντίνον Γεροθανάσην κατεκερμάτισαν και διεμέλησαν μεληδόν, τους δ’ άλλους κατεκρεούργησαν δίκην σφακτών και σφαγέων».
Τον Αύγουστο του 1825 ο Καραϊσκάκης που ήταν στρατοπεδευμένος στο Δραγαμέστο μετά από ενέδρα συλλαμβάνει στη Μάνινα Τούρκικες εφοδιομπομπές του Κιουταχή που πήγαιναν στο Μεσολόγγι.
Τις περισσότερες φορές ακολουθούσαν το δρόμο μέσα από τη Χρυσοβίτσα και το δάσος της Μάνινας. Οι παλιότεροι διηγούνται ότι μικρότερη εφοδιοπομπή είχαν σταματήσει στη τοποθεσία «Ροδενά» της Χρυσοβίτσας. Για τα γεγονότα αυτά αναγγέλλουν τα «Ελληνικά Χρονικά» «...τόσον τα κατά την Κανδήλαν στρατιωτικά σώματά μας, όσον και τα περί Δραγαμέστην και αλλαχόσε δεν λείπουν του να συλλαμβάνουν καθημερινώς διάφορα ………………… μετά από ενέδρα συλλαμβάνει στη Μάνινα Τούρκικες εφοδιοπομπές του πολιορκητού μας...».
Οι Χρυσοβιτσάνοι αγωνιστές, όπως θα δούμε και πιο κάτω, πολέμησαν κατά καιρούς κάτω απ’ τις διαταγές του Κων. Γεροθανάση ή Γεροπάνου, του Γαρδικιώτη Γρίβα, του Δήμου – Τσέλιου, του Θεοδ. Μαγγίνα κ.ά. Ακόμα η Χρυσοβίτσα συνδέθηκε με τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς και πολιτικούς της περιοχής όπως τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον Γεώργιο Βαρνακιώτη και τον Γιάννη Ράγκο.
πηγή : Μελετήματα του Ξηρομέρου ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΤΗΣ ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑΣ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ
ΤΗΣ ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑΣ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ
2η έκδοση
Αλέξανδρος Σάββας
Αλέξανδρος Σάββας
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου