Τα μαγαζιά της Χρυσοβίτσας Ξηρομέρου

Η πλατεία ήταν το κέντρο του χωριού. 

Εκεί βρίσκονταν και τα περισσότερα μαγαζιά κι έτσι οι δύο έννοιες ταυτίζονταν και λέγοντας πλατεία ή μαγαζιά οι χωριανοί εννοούσαν το ίδιο πράγμα. 

Ξεχώρισαν, όμως, κι ορισμένα μαγαζιά που βρίσκονταν μακρύτερα από την πλατεία μέχρι και πεντακόσια (500) μέτρα μακριά.

Τι ήταν όμως παλιά τα μαγαζιά; 

Ό,τι είναι και τώρα. Ήταν ο τόπος συνάντησης των συγχωριανών. Ήταν λίγο καφενεία, λίγο εμπορικά, λίγο λέσχες χαρτοπαιγνίου κλπ.

Εκεί οι άνδρες θ' απολαύσουν το καφεδάκι τους, το ούζο, την μπίρα ή το κρασάκι τους. Εκεί θα συζητήσουν για τις δουλειές και θα κλείσουν τις συμφωνίες. 

Θα μάθουν τα νέα του χωριού και της περιοχής, καθώς έρχονται πελάτες κι απ' τα κοντινά χωριά. 

Εκεί θα βρουν την ευκαιρία για σχόλια και για χωρατά, θ' ακούσουν τις ειδήσεις παλιά απ' το ραδιόφωνο και τώρα απ' την τηλεόραση, θα διαβάσουν την εφημερίδα τους και θα σχολιάσουν την επικαιρότητα.

 Εκεί θα γίνουν οι πολιτικές αντιπαραθέσεις κι οι υποψήφιοι θα τα επισκεφθούν στις δημοτικές, νομαρχιακές και βουλευτικές εκλογές για τις καθιερωμένες ομιλίες.

Ο χώρος του μαγαζιού, στην περίπτωση καφενείου αποτελούνταν από δύο χώρους, τον ιδιωτικό ή το χώρο του καφετζή και το δημόσιο χώρο ή το χώρο των θαμώνων.

 Συνήθως χωρίζονταν από ένα επαγγελματικό ψυγείο ή ξύλινο μπουφέ. Στη

μέσα πλευρά υπήρχε ο νεροχύτης, το συρτάρι, το πετρογκάζ, η φωτιά για ψήσιμο του καφέ και τα ράφια με τα ποτήρια και τα φλιτζάνια. 

Ο δημόσιος χώρος αποτελούνταν από τα στρογγυλά σιδερένια τραπεζάκια, τις ψάθινες καρέκλες και μία ξυλόσομπα για να ζεσταίνεται ο χώρος το χειμώνα.

Παλιότερα το καφενείο έπρεπε να έχει απαραίτητα και πεζούλι. Χωρίς αυτό το μαγαζί θεωρούνταν ότι δεν είχε μέλλον. 

Εκεί θα κάθονταν οι χωριανοί κάποιες ώρες που δεν σερβίρονταν και δεν ήθελαν να πιάσουν τραπέζι, είτε από ανέχεια για την πληρωμή του πιοτού, είτε από καλοπροαίρετη διάθεση για τόπο στα νιάτα. Στην περίπτωση που το μαγαζί ήταν κι εμπορικό διέθετε ράφια ή κι άλλο χώρο για την τοποθέτηση των εμπορευμάτων. Οι καταστηματάρχες είχαν και την πίσω πόρτα για τη συναλλαγή. Από εκεί θα έπαιρναν τα αυγά, το σιτάρι, το βελανίδι κι όλα τα άλλα προϊόντα, όταν γινόταν δοσοληψία είδος με είδος. 

Οι συναλλαγές αυτές θεωρούνταν και ήταν πολύ επικερδείς και συμφέρουσες για το μαγαζάτορα. Το εμπόρευμα ήταν επίσης πάσης φύσεως είδη διατροφής και καθαριότητας όπως: ρύζι, αλεύρι, μακαρόνια, ζάχαρη, λάδι, πρόγκες όλων των ειδών κ.α.

Η διακόσμηση ήταν ανάλογη με τα γούστα του μαγαζάτορα και τα πολιτικά του πιστεύω, Χαρακτηριστικές ήταν οι φωτογραφίες του βασιλικού ζεύγους, του Παπαδόπουλου, του Καραμανλή και του Παπανδρέου κι άλλαζαν όταν γινόταν πολιτειακές ή κυβερνητικές μεταβολές. Δεν έλειπαν και οι φωτογραφίες των διάσημων ηθοποιών και των τραγουδιστών

όπως της Αλίκης Βουγιουκλάκη, του Στέλιου Καζαντζίδη, του Τάκη Καρναβά κλπ. Εκτός από την περιποίηση που θα εύρισκε κανένας στο καφενείο από τον πρόθυμο μαγαζάτορα θ' απολάμβανε και το καφεδάκι του όπως το ήθελε, αφού ο κάθε καφετζής γνώριζε τις συνήθειες των πελατών και προσπαθούσε να τους ικανοποιήσει πετυχαίνοντας τον καφέ με τις αναλογίες καφέ και ζάχαρης, με τον τρόπο ψησίματος και σερβιρίσματος κλπ.

Μερικά μαγαζιά λειτουργούσαν και ως χώρος θεάματος με προβολές ταινιών, παραστάσεις καραγκιόζη και λαϊκών θιάσων. Ένα από τα μαγαζιά είχε και το τηλέφωνο και φρόντιζε ο καφετζής να ειδοποιεί όσους είχαν τηλεφωνική κλήση. 

Ορισμένα μεταβάλλονταν κάθε Σάββατο σε κρεοπωλεία και ψητοπωλεία με τα σφάγια να κρέμονται μπροστά στα μαγαζιά ή σε διπλανό χώρο που λειτουργούσε, ως χασάπικο. 

Την ίδια μέρα οι καφετζήδες έφτιαχναν νόστιμα κοκορέτσια, σπληνάντερα ή φρυγαδέλια κι οι θαμώνες τα περίμεναν να τ' απολαύσουν με καλό κρασί και πολλές φορές έφταναν στο κέφι και το 'ριχναν στο τραγούδι και στο χορό.

Πολλοί συνταξιούχοι στο καφενείο θα περάσουν πολλές ώρες παίζοντας χαρτιά ή τάβλι συντροφιά με τους φίλους τους. 

Οι γυναίκες θα πήγαιναν μόνο στις περιπτώσεις που ήθελαν να ψωνίσουν κάτι για το νοικοκυριό τους. 

Οι νέες, όταν πήγαιναν για ψώνια θα έκαναν την πρώτη κοσμική τους εμφάνιση και θα πρόβαλαν το καινούργιο τους φόρεμα και εκεί θα γινόταν η πρώτη επίδειξή του, εκτός από την εκκλησία.

Τα πιτσιρίκια αποτελούσαν περαστική πελατεία, αφού πήγαιναν εκεί πολλές φορές κάνοντας «θελήματα» της μάνας ή της γειτόνισσας και για να χαιρετήσουν τον μπάρμπα ή τον παππού κι έτσι εξασφάλιζαν το κέρασμά τους που ήταν ένα λουκουμάκι, ένα ζαχαρωτό ή μια πορτοκαλάδα και τα «υποβρύχια» ή οι μέντες για τα μεγαλύτερα παιδιά. Τον ρόλο του καφετζή ή του μαγαζάτορα στο χωριό μας δεν τον αναλάμβαναν ποτέ οι γυναίκες, όπως συνέβαινε αλλού.

Από μαγαζιά το χωριό μας, άλλο καλό. 

Αφθονούσαν και παλαιά όπως και σήμερα. Μερικά μάλιστα ήταν αξιόλογα από κάθε άποψη και εκπλήρωναν τον σκοπό τους με το παραπάνω συγκεντρώνοντας πολύ κόσμο.

Αλλά ας δούμε όμως πόσα μαγαζιά λειτούργησαν και σε ποια σημεία του χωριού μας.

Ο Στάθης Σωτ. Ζορμπάς είχε καφενείο στο σπίτι του σήμερα μένει ο Γεράσιμος Θεμ. Σάββας. 

Πριν το είχε ο Αθανάσιος Ράπτης. Ο Γεράσιμος (Μάκιας) Στελιάτος είχε μπακάλικο στο ισόγειο του σπιτιού του έμενε ο Κώστας Σωτ. Ζορμπάς.

Ο Σπύρος (Πίπης) Αλ. Τσόμπος είχε μπακάλικο δίπλα από το σπίτι που μένει ο Γεράσιμος Γαντζούδης.

Ο Γεώργιος Πίττας διατηρούσε καφενείο - παντοπωλείο στο σπίτι που μένει ο Χρήστος Παπαγεωργούσης.

 Ο Σωτήρης Θεμ. Σάββας είχε εμπορικό στο σπίτι του Αλέκου Στρατούλη και μετά από λίγο μεταφέρθηκε στα σπίτια του Αθανασίου Γ. Κοντή. 

Ο Χαράλαμπος Γκόλιας είχε καφενείο στο σημείο που σήμερα έχει καφενείο ο

Σταμούλης Γ. Σάββας κι ο Γεράσιμος Θεοδώρου, μαζί με τον Γεώργιο Ταπραντζή είχαν καφενείο - μπακάλικο εκεί που σήμερα έχει το μίνι μάρκετ η Καλλιρόη Παν. Αυδή. 

Ο Βησσαρίων Θεμ. Σάββας διατηρούσε καφενείο - παντοπωλείο - ψητοπωλείο - κουρείο στο σημείο που έχει σήμερα καφενείο ο Θεμιστοκλής Βησ. Σάββας. 

Δίπλα σε ξύλινη παράγκα τα αδέλφια Χαράλαμπος και Διονύσιος Χασιώτης λειτούργησαν καφενείο.

 Ο Δημήτρης Κ. Μελεούνης, προπολεμικά, είχε καφενείο στο ίδιο σημείο που άνοιξε μετά καφενείο ο Δημ. Κ. Μελεούνης και σήμερα συνεχίζει ο Δημήτρης Παύλου. 

Δίπλα στο ισόγειο λειτουργούσε φαρμακείο ο παθολόγος γιατρός Αναστάσιος Δ. Μελεούνης κι εξυπηρετούσε τους συγχωριανούς μας, καθώς και τους συντοπίτες του Προδρόμου, Αγραμπέλου, Γουριώτισσας και Ρήγανης έχοντας στα ράφια του πάσης φύσεως φάρμακα σε φιάλες και κουτάκια με σκόνες, ενέσεις και διάφορα ρεμέντια.

Επίσης, προπολεμικά ο Σωτήρης Σπ. Ζορμπάς διατηρούσε καφενείο μαζί με τ' αδέλφια του Λεωνίδα και Γεράσιμο στο σημείο που βρίσκεται το μερίδιο της Μαρούλας και Γερ. Σπ. Ζορμπά.

 Ο Σταύρος Γκόλιας, προπολεμικά, διατηρούσε εμπορικό κατάστημα στο σημείο που είναι το σπίτι του Γεωργίου Λ. Γκόλια και μετά τον πόλεμο το συνέχισε σαν καφενείο ο Λάζαρος Γκόλιας.

 Ο Γιώργος Δημ. Σάββας, πατέρας της Δημητρούλας και του Τάκια Σάββα λειτούργησε παντοπωλείο στο σπίτι του Δημ. Γ. Παύλου. 

Ο Δημ. Χρόνης είχε εμπορικό κατάστημα στο σπίτι του Ν. Κιτσοκώστα, το οποίο δεν κάηκε, όταν πυρπολήθηκε το χωριό από τους Ιταλούς κατακτητές στις 8.5.1943. 

Ο Οδυσσέας

Παπαδημητρίου κι ο Επαμ. Χρόνης λειτούργησαν παντοπωλείο εκεί που σήμερα μένει ο Ηλίας Αυδής. 

Ο Θεμ. Σωτ. Σάββας είχε καφενείο - κρεοπωλείο και κουρείο στο ίδιο σημείο που σήμερα έχει καφενείο ο Κώστας Παντ. Σάββας. Δίπλα στο μερίδιο του Ντίνου Σάββα κάποια χρόνια λειτούργησε τσαγκαράδικο ο Παναγιώτης Μίχας.

 Ο Δημήτριος (Τάκιας) Σάββας άνοιξε ταβέρνα στο διπλανό μαγαζί που μετά το πήραν ο Ταξιάρχης Αρ. Σάββας, ο γιος του Βασίλειος Τ. Σάββας και σήμερα το έχει ο Γιάννης Βασ. Σάββας. Το μαγαζί αυτό λειτούργησε παλιότερα και ως χώρος θεάματος με παραστάσεις καραγκιόζη από τον χαρισματικό καραγκιοζοπαίκτη Ηλία Τσαπαρέλη από τον Μαχαιρά και με προβολές ελληνικών ταινιών ή παραστάσεις λαϊκών θιάσων. Προβολές κινηματογραφικών ταινιών έγιναν επίσης και στα μαγαζιά του Χαράλ. Γκόλια και Γεράσιμου Θεοδώρου.

Το μαγαζί της εκκλησίας, που ήταν στη μέση της πλατείας, το έπαιρναν σε δημοπρασία στην αρχή τ' αδέλφια Νικολάου Περικλή Τσόμπου και μετά ο Ηρακλής Φ. Ζορμπάς, ο Σταμούλης Γ. Σάββας κι ο Φώτιος Δ. Χαντζής, πριν γίνει εφημέριος. 

Λειτουργούσε σαν καφενείο και χασάπικο.

 Ο Επάμ. Παπαζώης, που ήρθε σώγαμπρος στους Γκολιαίους από το Βασιλόπουλο, άνοιξε εμπορικό κατάστημα εκεί που είναι σήμερα η ιδιοκτησία του Κώστα Γ. Σάββα. 

Το κατάστημα το συνέχισαν μετά οι Οδυσσέας και Αναστάσιος Παπαζώης, οι οποίοι είχαν και το μοναδικό τηλέφωνο του χωριού. Ο Βασίλειος Κώτσης, πατέρας του Ελευθ. Κώτση είχε καφενείο και προπολεμικά στο σπίτι του

Γεράσιμου (Μάκια) Ευθυμίου Ο Θανασούλας Τσόμπος και μετά ο γιος του Ηλίας Τσόμπος είχε εμπορικό στο σημείο που έφτιαξε μετά σπίτι η Ντίνα Κοντή. 

Προπολεμικά στο σημείο που σήμερα είναι το σπίτι του Γεωργίου Θεοδώρου λειτουργούσε καφενείο. 

Στην πυρήνα της Βησσαρίας Μελεούνη - Λαζαρόπουλου λειτούργησε παντοπωλείο ο Θεόδωρος Πεταλιάς. 

Στο καφέ - ψητοπωλείο του Χαρίση Σαμαρά λειτουργούσε πριν καφέ- κρεοπωλείο ο πατέρας του Δημήτριος Χαρ. Σαμαράς. Νότια του χωριού και μετά τα Τσομπέικα σπίτια διατηρούσε βενζινάδικο ο Δημ. Πίττας, το οποίο περιήλθε στον Θεόδωρο Ζορμπά και σήμερα λειτουργεί καφετέρια.

Δεν έλειπαν, όμως, προπολεμικά και τα πρόχειρα μαγαζιά που έστηναν στις θέσεις «Τζαμί» και «Λαζαράκι» ο Οδυσσέας Παπαδημητρίου κι ο Αθανάσιος Ράπτης και λειτουργούσαν στους μήνες που διαρκούσε το μάζεμα του βελανιδιού.

Σήμερα στο χωριό λειτουργούν μαγαζιά οι: Χαρίσης Σαμαράς, Κώστας Παντ. Σάββας, Σταμούλης Σάββας, Γιάννης Σάββας, Θεμ. Β. Σάββας, Δημ. Παύλου, Σπυριδούλα Θεοδ. Ζορμπά, Βασιλική Σωτ. Σάββα και Καλλιρρόη Παν. Αυδή.

Τα μαγαζιά στο χωριό μας γνώρισαν μεγάλες δόξες, αλλά σήμερα υπολειτουργούν κι αργοσβήνουν, όπως όλα τα μαγαζιά του Ξηρομέρου. 

Οι πελάτες λιγοστοί πια νοσταλγούν τα χρόνια που πέρασαν, που το χωριό ήταν γεμάτο κόσμο. 

Οι μαγαζάτορες παρ' όλα αυτά ακόμα και σήμερα διατηρούν την καλή διάθεση και το φιλόξενο πνεύμα που τους διακρίνει ανέκαθεν και πρόθυμα καλωσορίζουν και κερνούν τους ξένους που θα μπουν

στο καφενείο τους. 

Ελπίζουν ότι θα έρθουν καλύτερες μέρες και περιμένουν την άνοιξη και το καλοκαίρι, καθώς και τις μέρες του Πάσχα να τα επισκεφθούν οι αδειούχοι και οι νέοι για να ξαναζωντανέψουν οι δρόμοι, τα καφενεία κι η πλατεία από κόσμο, όπως παλιά.

Αλέξανδρος Σάββας

ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑΝΙΚΑ ΝΕΑ