ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΔΡΟΜΟ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821(2)
Γεροθανάσης ή Γεροπάνος Κώστας. Οπλαρχηγός. Από την αρχή του Αγώνα τέθηκε επικεφαλής 19 Προδρομιτών και Χρυσοβιτσάνων και πολέμησε υπό τον Γεωργάκη Βαρνακιώτη και Θεοδωράκη Γρίβα στην πολιορκία του Βραχωριού και του Ζαπαντιού, στον Αη-Λιά Αετού, και αλλού. Στη συνέχεια πολέμησε στο Μεσολόγγι και φονεύθηκε κατά την Έξοδο από τους άνδρες του Μουστάμπεη στις υπώρειες του Ζυγού. Η Επιτροπή Στρατιωτικών Εκδουλεύσεων και θυσιών τον κατέταξε στην Ζ' Τάξη των Αξιωματικών (Ανθυπολοχαγό). Περιγραφή της μάχης που φονεύθηκε διασώζει ο Δημήτριος Παπαντώνης ο Ακαρνάν, μαθητής του Δελβενακιώτη Γαζή και του δασκάλου του γένους Γ. Γενναδίου(3) και είναι η εξής:
«Μνημονεύσωμεν και τιμήσωμεν σήμερον και έτερον ήρωα άταφον, άκλαυστον, ατύμβευτον, πεσόντα υπέρ πίστεως και πατρίδος εν τη Ελληνική Επαναστάσει, τον αείμνηστονΚωνσταντίνον τον Γεροθανάσην, όστις μόλις εξερράγη η εν Βραχωρίω εκείνη επανάστασις υπό του ενδόξου Γ. Βαρνακιώτου και του στρατάρχου Θ. Γρίβα και λοιπών μεγάλων επισήμων αρχόντων, Μεγαπάνου, εκ Μαχαλά, Φωτίου Καραπάνου εκ Ζαβίτσης, Φωτεινού Καρούσου εκ του χωρίου Βασιλοπούλου και καθεξής, έδραμεθαρραλέωφρονήματιεκείσε εις το πεδίον του Άρεως μετά 19 στρατιωτών του και επολέμησε ανδρείως μετά των ανδρείων του Ακαρνάνων, οίτινεςήσαν εκ των χωρίων Προδρόμου και Χρυσοβίτσης. Μετά δε τον πόλεμον τούτον αιμοδιψών και ως πεινασμένος λέων ζητών την λείαν του, ήλθεν εις το Μεσολόγγιον και εκλείσθη με τους συντρόφους του μέσα και απ’ αρχής μέχρι τέλους της πολιορκίας επολέμησε λίαν καρτερικώς και ανδρείως, υπέστη δε άπαντα τα εκ της πολιορκίας πολυώδυνα βάσανα, μαρτυρικά, ανεκδιήγητα. Εις δε την φριχτήν εκείνην έξοδον του Μεσολογγίου, ο ήρως μας εξήλθεν ατρόμητος και διέσχισε συν τοις άλλοις τα βάρβαρα στίφη των Τούρκων και ασινής και άτρωτος έφθασεν εις τους πρόποδας των αθανάτων βουνών της Αιτωλίας. Αλλ’ εκεί στρατοπεδεύων ο Μουστάμπεης, το σκυλί, επέπεσεν εναντίον του απηυδησμένου και αποσταμένου εκ του ανταγωνισμού ήρωός μας, όστις, αφού επολέμησε με πολύν ηρωισμόνπρογονικόν και εκκένωσε την πολεμικήνφαρέτραν του, απήλθεν των τώδε φέρων εις τον Άδη τρεις. Οι βάρβαροι σωρηδόν και στιφηδόν ωρυόμενοι επέπεσαν κατ’ αυτού και των λοιπών και τον μεν ήρωα τον φερενίκην του Χριστού και της Ελευθερίας Κωνσταντίνον τον Γεροθανάσην κατακερμάτισαν και διεμέλισανμεληδόν, τους άλλους δε κατεκρεούργησαν δίκην σφακτών».
Γεροκώστας Γιαννάκης. Πολέμησε υπό τον Βαρνακιώτη και τον Δημοτσέλιο και διακρίθηκε στη μάχη στο Μακρυνόρος. Στις 8/12/1824 ονομάστηκε Ταξίαρχος.
Γεροκώστας Πέτρος, αδελφός του Γιαννάκη. Από την αρχή του Αγώνα έλαβε μέρος σ’ αυτόν ως πολιτικό πρόσωπο. Συμμετείχε (με άλλους) ως Αντιπρόσωπος του Ξηρομέρου σε Συνέλευση στρατιωτικών της Δυτικής Ελλάδας, που διοργανώθηκε την 17ηΔεκεμβρίου του 1824 στο Αιτωλικό.
Γεροκώστας Νάσος. Εκατόνταρχος, αδελφός των προηγουμένων. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες.
Γεροκώστας Θοδωρής. Πολέμησε σε όλες τις μάχες της Δυτ. Ελλάδας, αρχικά ως Μπουλουκτζής και μετά ως Εκατόνταρχος. Σε πολλά έγγραφα αναφέρεται σαν «Θοδωρής ο Προδρομίτης».
Γιαννούλης Βασίλειος. Γεννήθηκε το 1797. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες, όπως του Πέτα, του Αη-Λιά του Αετού, καθώς και στην υπεράσπιση του Μεσολογγίου κατά την β' πολιορκία υπό τις οδηγίες του Αποστ. Κουσουρή. Μετά την Έξοδο ακολούθησε τον Γ. Καραϊσκάκη και πολέμησε στην Αττική, κατόπιν δε τον Βασ. Σκαλτσοδήμο και έλαβε μέρος στην πολιορκία του φρουρίου της Βόνιτσας. Το επώνυμο Γιαννούλης άλλαξε αργότερα σε Χήρας.
Καρανίκας Δημήτριος. Γεννήθηκε το 1792. Πολέμησε στο Βραχώρι, στο Ζαπάντι, στο Πέτα και στο Μεσολόγγι. Το 1821 είναι ενταγμένος στη Χιλιαρχία του Δημοτσέλιου.
Καρατζογιάννης Γεώργιος. Ήταν υπερασπιστής του Μεσολογγίου στη β' πολιορκία. Διασώθηκε κατά την Έξοδο.
Τζαντίλης Θανάσης. Γεννήθηκε το 1807. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες. Το 1832 εμφανίζεται να είναι ενταγμένος στην εκατονταρχία του Μπαμπίνη. Αργότερα έγινε αλλαγή του επωνύμου σε Παπούλιας.
Τζαντίλης Χρήστος. Γεννήθηκε το 1796. Ήταν υπερασπιστής του Μεσολογγίου κατά την β' πολιορκία. Μετά την Έξοδο ήταν αγνοούμενος.
Άλλοι μαχητές, όπως εμφανίζονται (ονομ/νυμο και ηλικία) σε καταλόγους στρατιωτικών σωμάτων κατά την περίοδο 1828-1832.
Σώμα Γιώτη Νικολού Βαρνακιώτη (2 Ιουλίου 1828)
Γκότσας Θοδωρής 18
Γκότσας Μήτσος 26
Εκατονταρχία Βασίλη Γέννια
Λούφος Γιώργος 35
Χιλιαρχία Δημοτσέλιου (8 Νοεμβ. 1828, Κόλυμβος)
Σωτήρης Χρήστος 26
Σωτήρης Πέτρος 18
Σταματάκης Στράτος 18
Εκατονταρχία Μπαμπίνη (24 Ιουνίου 1832, Κατοχή)
Γεροκώστας Θοδωρής 28
Τζαντίλας Θανάσης 25
Κατάλογος ανδρών Φώτη Κουσουρή (30 Απριλίου 1829 εν Καρβασαρά)
Σταματάκης Νικολός 26
ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-1913
Λαϊνάς Μιχαήλ του Δημητρίου. Στρατιώτης. Φονεύθηκε στη μάχη του Κιλκίς.
Τσάμης Μιχαήλ του Ευσταθίου. Στρατιώτης. Πέθανε την 15/7/1913 στο Πέτσοβο.
Φέσας Φώτιος του Θεοδώρου. Στρατιώτης. Πέθανε στις 16/7/1913 στο Χειρουργείο Β' 11.
Α' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1914-1918
Νικολάου Θεόδωρος του Βασιλείου.Υποδεκανέας. Εξαφανίστηκε την 5/9/1918 στη Δοϊράνη.
Σταύρου Δημήτριος του Αθανασίου.Στρατιώτης. Πέθανε την 20/10/1918 στο ΣΤ' Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθήνας.
Χονδρογιώργος Κωνσταντίνος του Ιωάννου. Στρατιώτης. Πέθανε την 21/12/1918 στο Γαλλικό Νοσοκομείο της Σόφιας.
ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ 1919-1922
Παπαγιάννης Βασίλειος. Ιππέας. Σκοτώθηκε την 5/7/1921 στο ΟυτςΣεράι (κατ’ άλλην εκδοχή πέθανε στις 21/9/1921 στο IV α' Χειρουργείο).
Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1940-1941
Βλάχος Ταξιάρχης του Χρήστου. Γεννήθηκε το 1910. Δεκανέας του 39ουΣυντάγματος Ευζώνων. Πέθανε στο 1οΣτρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 31 Δεκεμβρίου 1940.
Ταραμπίκος Θεόδωρος του Κωνσταντίνου. Γεννήθηκε το 1903. Στρατιώτης του Εμπέδου Μεσολογγίου. Φονεύτηκε στην Άρτα σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 21 Απριλίου 1941.
Στο μνημείο των πεσόντων του χωριού είναι γραμμένα επίσης τα ονόματα των: Γεωργίου Β. Ζανιά, Δημ. Π. Πουλή, Κων/νου Σ. Κολατσού και Κων/νου Νταβέλη.
ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΡΟΥΣΤΑ
(πρώην οικισμό του Προδρόμου)
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
Κατζαρογιάννης Γιάννος. Έλαβε μέρος με τμήμα ανδρών του στις μάχες του Πέτα, του Λουτρακίου, της Μάνινας. Ήταν υπερασπιστής του Μεσολογγίου στην α' και β' πολιορκία. Η Επιτροπή Στρατιωτικών Εκδουλεύσεων και Θυσιών τον κατέταξε στους Υπαξιωματικούς Β' Τάξεως.
Μαχητές, όπως εμφανίζονται (ονομ/νυμο και ηλικία) σε καταλόγουςστρατιωτικών σωμάτων κατά την περίοδο 1828-1832.
Σώμα Γιώτη Νικολού Βαρνακιώτη (2 Ιουλίου 1828)
Κατζαρογιάννης Μήτρος 48
ΚατζαρογιάννηςΚωσταντής 27
Κατζαρογιάννης Ανδρέας 15
Εκατονταρχία Νικολού Βασιλάκη (8 Νοεμβρίου 1828,Κόλυμβος)
Μήτσου Γιάννη 24
Μήτσου Ανδρίας 18
Πεντακοσιαρχία Γιωργάκη Μ. Μιχαλάκη (24 Ιουνίου 1832, Κατοχή)
Λούφος Γεωργάκης 40
ΜήτζουΚωσταντής 35
Φέσιος(ας) Ανδρέας 45
Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ(2)
Η μάχη ή ενέδρα της Τσαπουρνιάς (5/5/1943) έγινε κοντά στον Πρόδρομο σε απόσταση 2,5 χλμ. περίπου κι ήταν σημαντική γιατί αποτελεί στην Αιτωλ/νία το πρώτο χτύπημα στον εχθρό με αποτέλεσμα να φουντώσει η αντίσταση και ν’ ακολουθήσουν κι άλλες μάχες με αποκορύφωμα τη μεγάλη μάχη της Αμφιλοχίας.
Στη μάχη της Τσαπουρνιάς οι απώλειες των Ιταλών ήταν 7 νεκροί και 7 αιχμάλωτοι. Από την πλευρά των Ελλήνων υπήρξε ένας νεκρός. Ήταν ο αντάρτης «Τσόγκας» (Φώτης Τσιγαρίδας, 25 χρονών από τη Μερίση Ευρυτανίας), ο οποίος ανήκε στο τμήμα της ελληνικής δύναμης και πήρε μέρος στη μάχη. Τις προηγούμενες μέρες ήταν άρρωστος από ελονοσία στον Πρόδρομο, όπου τον έστειλαν για ν’ αναρρώσει. Όταν άρχισε η μάχη ο «Τσόγκας» μαζί μ’ άλλους Προδρομίτες έφυγε τρέχοντας από το χωριό για τη μάχη αλλά μόλις έφτασε και μπήκε στη μάχη δέχτηκε μια ριπή πολυβόλου κι έπεσε νεκρός.
Μετά τη μάχη ο Πρόδρομος δέχτηκε τα αντίποινα των Ιταλών. Στις 8/5/1943 οι κατακτητές μετά τη Χρυσοβίτσα και τα Αγράμπελα έκαψαν και τον Πρόδρομο. Από τους κατοίκους σκότωσαν τον Γεώργιο Μότσο και τον Αρτέμη Λαϊνά κι έκαψαν ζωντανή την Ευφροσύνη Λαϊνά. Το χωριό μετά τη φωτιά κάηκε σα λαμπάδα και λίγο αργότερα έγινε ένας σωρός από ερείπια.
Την άλλη μέρα οι Ιταλοί συνέχισαν το καταστροφικό τους έργο. Έκαψαν και το Μαχαιρά και μετά έφυγαν για το Αγρίνιο.
Η παρούσα εργασία του Αλέξανδρου Ταξ. Σάββα που είναι οδοιπορικό στην ιστορία και απόσταγμα νοσταλγίας, γράφτηκε με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων του Πολιτιστικού Συλλόγου Προδρομιτών «Ο Άγιος Ιωάννης». Απώτερος σκοπός να καταγραφεί το ιστορικό υλικό και να κληρονομηθεί στις επόμενες γενιές, αποτελώντας τον συνδετικό κρίκο που θα ενώσει το παρελθόν με την νέα γενιά.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου